Rabindranath Tagore en de Bengaalse sensibiliteit

Rabindranath Tagore met Albert Einstein. Foto uit 1930.

Het programma The essay van de Britse cultuurzender BBC Radio 3 is regelmatig aan bod gekomen op deze site en tevens op diverse, bijbehorende themasites, en dat met een groot scala aan onderwerpen.
In het laatste kwartier (onze tijd) van maandag 30 en dinsdag 31 januari en van woensdag 1 februari tot en met vrijdag 3 februari, wordt de vijfdelige serie Tagore and the Bengali sensibility uitgezonden van schrijver, criticus en muzikant Amid Chaudhuri, over het werk en de invloed van de over de hele wereld vermaarde Bengaalse dichter, romancier en toneelschrijver Rabindranath Tagore (1861-1941), die in 1913 als eerste niet-Europeaan werd onderscheiden met de Nobelprijs voor Literatuur.

Signatuur van Rabindranath Tagore in Bengaals schrift.

Zoals gebruikelijk, is het laatste kwartier van de vijf werkdagen in kwestie, dus tussen 23:45 uur en middernacht onze tijd, ingeruimd voor de afleveringen van The essay. Dat is deze week niet anders.
Maandag 30 januari, deel 1: A cherished acqaintance.
Dinsdag 31 januari, deel 2: The poet of a turning point.

Woensdag 1 februari, deel 3: A past with nature.

Donderdag 2 februari, deel 4: A transformative time.
Vrijdag 3 februari, deel 5: A public life.

Richard Dehmel: Schneeflocken

Schneeflocken

Gnädige Frau, es schneit, es schneit !
Tragen Sie heut Ihr weißes Kleid ?

Gnädige Frau, hier in der Ferne
schneits bei hellichtem Tage Sterne.

Und diese Sterne flimmern genau
wie die Zähne der gnädigen Frau,

Oder wie Blüten von weißem Flieder,
gnädige Frau, an Dero Mieder.

Oder die Blicke des Herrn Gemahls
am Tage Ihes Hochzeitsballs.

Nein, sie flimmern, ich kann mir nicht helfen,
gnädige Frau, wie tanzende Elfen.

Hänseln jeglichen Parapluie;
will man sie fassen, z e r flimmern sie.

Flimmern in Wirbeln, flimmern in Bildern,
die sind wirklich nit zu schildern.

Gnädige Frau, so wild, so mild
wie ein opalisch flimmerndes Bild.

Und, ach Gnädigste, diese Sterne
tanzen auf mancermanns Nase gerne.

Und solchermanns Nase, gnädige Frau,
zertanzen sie zu Tränentau.

Zertanzen flink wie kichernde Lieder:
morgen, morgen tanzen sie wieder !

Gnädige Frau, leb wohl !  Schluß, Kuß !
Frechheit ─ aber wer muß, der muß.

Richard Dehmel (1863-1920)
Uit de bundel Weib und Welt ─ Ein Buch Gedichte (1896)

Meer wintergedichten van Richard Dehmel zijn, eveneens in bijdragen van heden, te vinden op enkele van onze zustersites:
Winterwärme (passend bij de weerssituatie van de laatste weken), op de site Tempel der Letteren.
Lied im Winter is opgenomen op de site Tempel van het fin de siècle.
Ein Dichter is opgenomen op de zustersite Tempel der Dichtkunst.
Op onze Duitse zustersite is een Gedichtwechsel opgenomen tussen Richard Dehmel en Walther Rathenau.

Jeltsin en Clinton spreken over kernraketten

Boris Jeltsin.

Op deze dag, 26 januari, nu exact twee decennia geleden, meldde Boris Nikolajevitsj Jeltsin (1931-2007), de toenmalige president van de Russische Federatie, dat er geen kernraketten meer op doelen in de Verenigde Staten van Amerika gericht waren.
Zes jaar later, op dezelfde dag in 1998, verklaarde de president van de VS, William Jefferson (Bill) Clinton (geb. 1946) dat zijn persoonlijke kruisraket nimmer gericht was geweest op Monica Lewinsky, met de woorden: "I did not have sexual relations with that woman..."

Fonofobie als thema in The essay BBC Radio 3

Gedurende de werkdagen van de week die op maandag 23 januari begint, wordt in het bijna altijd elke week vijfmaal uitgezonden programma The essay van de Britse cultuurzender BBC Radio 3, wordt het laatste kwartier van al die vijf dagen ─ steeds van 23:45 uur tot middernacht onze tijd ─ ingeruimd voor het fenomeen fonofobie. In wezen betekent dat woord: (ziekelijke) angst voor geluid, maar die verklaring is te letterlijk en daardoor te krap. 

Andrew Martin
in The essay.

Het gaat om (een conglomeraat van) geluiden die ons ergeren: van enigszins tot en met mateloos. Schrijver en journalist Andrew Martin bespreekt de diverse aspecten daarvan gedurende die vijf late avond kwartiertjes. Zij dragen alle de titel The Sound and the Fury, een titel die tevens aan een roman uit 1929 van de Amerikaanse schrijver William Faulkner (1897-1962) refereert.
Ik zou me kunnen voorstellen dat muziek in warenhuizen en cafés, in stationsgebouwen en elders waar mensen moeten wachten, dit thema zo dominant is geworden dat menigeen het liefst zulks mijdt. Ik persoonlijk haak per definitie af als ik wachtend aan de telefoon, wordt geterroriseerd door popnummers en aanverwante oprdringerigheid. Er zou een fikse boete voor moeten worden uitgeschreven indien dat blijft gebeuren.

Het vijgenblad als meest ingrijpende verhulling

BBC Four-television biedt op donderdag 19 januari de documentaire Fig Leaf: the biggest cover up in history, die wordt gepresenteerd door Stephen Smith. Het gaat daarbij niet over de relatief kleine verhulling waartoe het 'oorspronkelijke vijgenblad' moest dienen, maar om censuur in de beeldende kunst.

BBC Four-presentator Stephen Smith met een behoorlijk vijgenblad, waarachter in principe flink wat zou kunnen schuilgaan.

Overdrachtelijk bezien heeft het vijgenblad heel wat kunnen afdekken, letterlijk daarentegen ligt dat anders. Leest u daarover bij voorbeeld ons artikel over een openbaar blote man in de Stad Groningen, opgenomen op zaterdag 16 februari 2008 op onze zustersite Tempel der Actualiteit.

Koppen XL over De wegwerpmaatschappij

De Belgische, Nederlandstalige televisiezender EEN presenteert op dinsdag 17 januari een nieuwe aflevering van de reportageserie Koppen XL, die deze keer als thema en tegelijkertijd als titel De wegwerpmaatschappij heeft. Het is, subjectief èn objectief bekeken, de hoogste tijd dat er allerwegen ruime aandacht komt voor de schandelijke voedselverspilling in onze westerse samenleving.
In de reportage komen enkele zogeheten containermannen aan het woord, die gericht hun voedsel bijeen sprokkelen uit de containers van warenhuizen en/of supermarkten, dan wel van fabrikanten. Ze slagen er zonder al te veel moeite in, zoveel te vergaren dat ze het niet eens allemaal kunnen consumeren.
De aflevering in kwestie wordt gepresenteerd door Goedele Wachters, en is te zien op genoemde dag, tussen 21:30 uur en 22:30 uur.

BBC 4-tv: Documentaire over The Grammar School

Schoolsysteem
BBC Four-tv presenteert, op donderdag 12 januari, de één uur durende documentaire The Grammar School: A secret history.

Schrijver Arthur van Schendel.
Borstbeeld te Amsterdam,
door Jobs Wertheim
(1898-1977).

De eerste keer dat ik met het begrip grammar school werd geconfronteerd ─ en dat is inmiddels ruim een halve eeuw geleden ─, was in het tweede hoofdstuk getiteld De Grammar School draagt, in een boek dat ik voor een habbekrats had gekocht bij een antiquariaat annex opruimingsboekhandel. Het betreft een bundel met de titel Herdenkingen [1] van Arthur van Schendel (1874-1946), uitgegeven in 1950 in de reeks De Eik van uitgeverij J.M. Meulenhoff te Amsterdam. In zeven gedrukte bladzijden, op schrift gesteld in 1937, vertelt Van Schendel over zijn avontuur, als docent in Engeland, toen hij éénentwintig jaar oud was. Hij had toen vernomen dat het gemakkelijk zou zijn om aldaar een baan te vinden als leerkracht. Al snel werd hij in de gelegenheid gesteld, zijn krachten te beproeven in de Midlands.

Verschillen met Nederland
Per schip reisde Van Schendel uit nederland naar Hull, vandaar verder per trein, totdat hij op een uur loopafstand van een treinstation belandde in een gehucht met een rood bakstenen huis met het opschrift The Grammar School 1628.
Eén van de eerste confrontaties met het anders zijn en anders doen van de leerlingen dan in Nederland gebruikelijk was, bleek de uitspraak van het Latijn: met aldaar de niet humanistisch-Erasmiaanse uitspraak [2].

Uitzendingen
De documentaire ─ waarin de nadruk ligt op de positieve kant van de grammar school in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw, toen kinderen uit kansarme gezinnen de mogelijkheid kregen uit te groeien tot maatschappelijke posities die voordien eigenlijk alleen waren weggelegd voor kinderen van welgestelde ouders ─ wordt uitgezonden op genoemde datum, tussen 22:00 uur en 23:00 uur onze tijd, en zal, eveneens door BBC Four, worden herhaald in de nacht op vrijdag 13 januari, vanaf 04:00 uur onze tijd.

Foto: BBC Four-television.

[1] De bundel Herdenkingen uit 1950, werd relatief snel, in de tweede helft van de jaren vijftig, door de uitgever opgeruimd, en is in het alternatieve circuit beland voor één gulden. Ook heden ten dage kan men het nog met enige regelmaat tegenkomen in krat of doos met opruimingsboeken van antiquariaten, voor prijzen variërend van vooral 50 cent tot en met twee euro.

[2] Eén van de definities van het begrip grammar school luidt volgens de Concise Oxford Dictionary:

"A school founded in or before the 18th century for teaching Latin, later becoming a secundary school teaching academic subjects."