__________
Nieuwe reeks Nachtstudio
In de nacht van zondag 14 op maandag 15 september, tussen 00:35 uur en 01:35 uur wordt, nu de zomerpauze achter ons ligt, gelukkig, het intellectuele discussieprogramma van Volker Panzer
Nachtstudio hervat. Het thema van deze uitzending luidt Rätsel Troja: Homer, die Griechen und wir. De beide epische gedichten Ilias en Odyssee worden nog altijd toegeschreven aan de, al dan niet blinde, zanger en dichter Homeros. Over de juistheid van diens auteurschap bestaan echter ook vandaag nog flink wat twijfels.Een onlangs gereedgekomen nieuwe Duitse vertaling van deze beide mijlpalen in de Griekstalige literatuur van inmiddels bijna drieduizend jaar geleden vormt mede aanleiding voor de discussie in deze aflevering van Nachtstudio.
De Trojaanse oorlog in de Ilias
Hoewel in verband met het toenmalige Troje, het belang van de Ilias aanmerkelijk groter is, aangezien daarin de laatste periode — over de wrok van Achilleus over het doden, door de Trojaan Hector, van diens boezemvriend Patroklos; mannetjeshoer genoemd in Shakespeare's Troilus en Cressida, in de vertaling van Bert Voeten —, van de tien jaar van de Trojaanse oorlog in hexameters beschreven staan, is één van de vele protagonisten ook dan de slimme man van Ithaka. Naast hem treden de vele Griekse grootheden op en hun tegenpolen in de stad van de inmiddels oude koning Priamos.
Maar meer nog dan al deze in tal van antiek-Griekse voorstellingen vereeuwigde helden en hun figuranten — als standbeelden en ook als voostellingen op schalen of vazen, en veelvuldig aan gymnasiasten over de hele wereld, maar toch vooral in Europa, voorgehouden — zijn enkele vooraanstaande gestalten uit de Griekse godenwereld en hun daden — die bij tijd en wijle even grootmoedig en/of intens verwerpelijk zijn als die van al degenen, die zij als marionetten regisseren — de belangrijkste motoren voor al hetgeen zich afspeelt in de loop van dat beschreven decennium oorlog tegen Troje, en zijn degenen, die de hoofdrolspelers lijken, ledepoppen in handen van deze goden die elkander al net zo voor de voeten hebben gelopen als politici, buren, kunstenaars en zakenlieden dat doen anno nu.Homeros als vermeende auteur
Zoals gemeld zijn lang niet alle geleerden van mening dat die éne man genaamd Homeros de ware auteur is van de beide omvangrijke, in duizenden verzen gestelde epische werken, komen we in de loop der
geschiedenis toch ook weer andere, bepaald niet onderontwikkelde bollebozen tegen die Homeros als de schrijver van de Ilias en de Odyssee beschouwen. De Nederlander Dr. K. Sprey — auteur van diverse boeken over de klassieke oudheid — heeft het in zijn boek met de korte titel Homerus, voor het eerst verschenen in 1947, weliswaar in een apart hoofdstuk over De Homerische kwestie, maar hij laat er nauwelijks twijfel over bestaan dat voor hem het auteurschap van de twee grote klassiekers vaststaat. Veel meer daarentegen verdiept hij zich in de beschreven personen en gebeurtenissen binnen die twee mijlpalen van de antieke literatuur, en dat leidt ertoe dat hun leef- en denkpatronen aan een kritische beschouwing worden onderworpen, hetgeen een verhelderende invloed op de lezer in de tweede helft van de laatste eeuw kan hebben gehad.
Datzelfde geldt overigens voor het geschrift met dezelfde hoofdtitel van Prof. Dr. B.A. van Groningen (1954), die vier aspecten van Homerus' persoonlijkheid de revue laat passeren, waaronder, als laatste, diens dichterschap.En die opvattingen, onder zoveel andere, staan haaks op de veelal geuite bewering dat Homerus zelfs niet heeft bestaan. Opvallend is dat dergelijke, lang aanhoudende, controverses zich niet alleen tot deze oude Griek hebben beperkt, maar dat op gezette tijden er steeds nieuwe grootheden in de literatuurgeschiedenis als niet-bestaand of anderszins zonder betekenis worden afgeschilderd. Tot op de huidige dag doen immers al even zo hardnekkige (voor)oordelen over William Shakespeare (1564-1616) en diens eventuele (ontbrekende) auteurschap de ronde.
Vertalingen
Hebben we in ons taalgebied de Burgersdijk, met latere bewerkingen, als standaardvertaling, en is er in de jaren zeventig eveneens een complete vertaling verschenen van de hand van de fijnzinnige Vlaamse taalmeester Willy Courteaux — die zijn dagen sleet op de redactie van het tijdschrift HUMO te Brussel —, en zoveel losse stukken uit diverse ganzenveren van nog weer anderen — in het Duitse taalgebied is heel lang de vertaling van Johann Heinrich Voß (1751-1826) [1]
de standaard geweest, en hoe vaak nog komen we, al dan niet speciaal vervaardigde, edities tegen die zijn naam ook in het laatste kwart van de twintigste eeuw nog droegen.Inmiddels is er een nieuwe vertaling uitgekomen, en ook daarover zal, op instigatie van Volker Panzer in diens Nachtstudio het nodige door hemzelf en zijn gasten worden gezegd.
__________
[1] De Duitse vertaling van de Ilias is in 1793 uitgekomen, die van de Odyssee reeds in 1781.
____________
Afbeeldingen
1. Volker Panzer, sedert 1997 moderator in het intellectuele discussieprogramma Nachtstudio van het ZDF.
2. Athene, Hermes en Herakles. Attische kruik in het Musée du Louvre.
3. De Griekse dichter Homeros, volgens een Romeinse voorstelling.
4. Leren rug van een andere Duitse standaardvertaling van de Odyssee door Prof. Dr. J.J.C. Donner, uitgegeven door Langenscheidt. Voor het eerst verschenen in de jaren 1855-57.
5. De Duitse auteur en Homeros-vertaler Johann Heinrich Voß.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten