Na al te lange tijd opnieuw toneel op de beeldbuis

Maandagavond film
In de beginjaren van de Nederlandse televisie — en daarmee bedoel ik niet de experimentele fase, maar die in welke het langzaam maar zeker als een epidemisch verschijnsel zich verder zou uitbouwen en ontwikkelen: de eerste helft van de jaren zestig — kreeg men elke maandagavond de mogelijkheid een speelfilm te zien op één van de toen reeds twee netten, en deze werden met enkele zinnen ingeleid door dames, die toen nog, allang niet meer terecht als omroepster werden gekwalificeerd; ze waren immers ongeveer een decennia meer dan dat en verdienden derhalve de betiteling presentatrice, ook als je het gezicht niet kon uitstaan of de wijze van presentere al te stijfjes was. "Omroepen is mijn vak," riep Ageeth Scherphuis eens, terecht geïrriteerd, uit toen iemand daarover enigszins denigrerend deed in één of andere talk show die toen gelukkig nog niet zo werd genoemd.
Je hoopte er altijd weer het beste van — mede en vooral doordat je de meeste films niet kende, hetzij actief dan wel passief — maar er werd doorgaans zonder meer tegemoet gekomen aan de smaak van een nogal groot publiek, dus van waarachtige experimenten was toen nog geen sprake.

Donderdagavond toneel
Iets anders lag dat — althans zo af en toe — op de donderdagavond als er een toneelstuk werd gepresenteerd: van Shakespeare tot Shaw, en van Bredero tot en met Herman Heijermans; een heel enkele keer toonden de programmamakers toch wel wat meer durf en zo werd in het voorjaar van 1963 Gelukkige dagen uit 1961, een nog recent stuk van de Ierse dichter en dramaschrijver Samuel Beckett (1906-1989) opgevoerd, dat bij, in verhouding, veel toeschouwers niet overkwam. Beter gezegd: totaal onbegrip en, als gevolg daarvan, afschuw opriep. De boze reacties zijn dan ook niet uitgebleven, en het zal niemand verbazen dat er in die categorie ook toen reeds de nodige kijkers — dan wel niet-kijkers doch meelopers — bestonden welke zich uitermate verontwaardigd toonden. Weer een tijd later, toen de VPRO niet meer protestants was in christelijke zin, maar nog wel op een geheel eigen maner bleef protesteren, werden er zelfs uitwerpselen per post aan de omroep in kwestie gezonden: Aan die vuile viezerikken van de VPRO. Immers, altijd zijn anderen smerig en bieden ze een rechtvaardiging — binnen een toen vooral christelijke natie, al was dat wat met het adjectief moest worden uitgedrukt, flink aan het afkalven — voor het gekanaliseerd uiten van de eigen voosheid.

Eerherstel
De Avro — welke zich reeds enige tijd, maar vanaf deze zomer met meer nadruk graag wil profileren als omroep die de kunsten tamelijk breed de ruimte wil geven — is verleden week begonnen met een zesdelige reeks, die de niet erg prikkelende, maar wel degelijk juiste, titel Toneel op 2 meekreeg. Deze stukken zijn speciaal voor vertoning op de beeldbuis opgenomen. De tweede aflevering, die op vrijdag 28 augustus via Nederland 2 — tussen 22;40 uur en 00:30 uur — zal worden vertoond, is een muziektheatervoorstelling van Vincent van Warmerdam en Michel Sluysmans. "Losjes gebaseerd" op de roman Brazil uit 1994, van de Amerikaan John Updike (geboren in 1932 en overleden op 27 januari 2009), die bij een hele reeks critici — daarbij voorop de Duitse opperpaus der letteren Marcel Reich-Ranicki — als, zo niet de eerste en de beste schrijver der Verenigde Staten, dan toch als één uit het eerste echelon, geldt. Het is een variant op het aloude verhaal over Tristan en Isolde. Dus, laat u eens verrassen. Achteraf kunt u alsnog bepalen of het een aangename surprise is geworden, welke men voor u in petto had, maar die u zichzelf heeft gegund.
____________
Afbeeldingen
1. De Ierse dramaschrijver Samuel Beckett.
2. De Amerikaanse auteur John Updike.