vrijdag 28 mei 2010

De beroemdheid Gert Volk Nel uit Beaufort-Wes

In de serie Het uur van de wolf — een VPRO-reeks — wordt op vrijdag 28 mei, via het digitale themakanaal Holland Doc 24, een herhaing voorgesteld van een documentaire die Walter Stokman voor die programmareeks heeft gerealiseerd. [1] In deze film wordt zichtbaar waarom de genoemde plaats in Zuid-Afrika als troosteloos wordt ervaren. Daar staat echter tegenover dat Beaufort-Wes een internationale reputatie heeft verworven die door sommigen wordt omschreven als een mythische status. Dat is de verdienste van één inwoner van die plaas: Gert Volk Nel (geboren in 1963), die met zij songteksten en gedichten op tal van plaatsen in de wereld de aandacht op zich heeft weten te vestigen.
De documentaire duurt 54 minuten en wordt uitgezonden tussen 21:03 uur en 22:00 uur.
De film wordt nogmaals uitgezonden op zaterdag 29 mei, tussen 22:25 uur en 23:21 uur.

__________
[1] De VPRO-Gids meldt dat de documentaire van Walter Stokman dateert van 2001.  MovieMeter daarentegen noemt het jaar 2006.
__________

Afbeelding: Documentairemaker Walter Stokman met Gert Volk Nel.

woensdag 26 mei 2010

Portret van Frank Zappa op Holland Doc 24

De kunstenaar vertelt
Deze week kunnen de belangstellende luisteraars naar de muziek van de inmiddels 'legendarisch' geworden Frank Zappa (1940-1993) op het Nederlandse, digitale themakanaal Holland Doc 24 nog driemaal kijken naar een portret van deze uitzonderlijke artiest. De eerste uitzending binnen dit kader heeft reeds plaatsgehad: net voor het scheiden van de dinsdag: vanaf 23:54 uur tot in de nacht van woensdag om 00:50 uur. Het betreft hier een film uit 1971 van VPRO-medewerker Roelof Kiers (1938-1994), die een ware tijdgenoot van de musicus was.
Zappa vertelt in deze film over zijn jonge jaren en over zijn diep gewortelde liefde voor gitaren. Ook zijn sterke belangstelling voor niet-westerse muziek komt aan bod. En een film over Frank Zappa kan niet een juist beeld van de man geven als niet ook de oprichting van zijn befaamde band
The Mothers of Invention aan de orde wordt gesteld.
Bovengenoemde zender presenteert het Zapa-portret nogmaals op woensdag 26 mei, tussen 22:26 uur en 23:22 uur. Ook op donderdag 27 mei krijgt u op hetzelfde kanaal de gelegenheid tussen 21:00 uur en 21:56 uur, en vrijdag de 28 ste van deze maand volgt de vooralsnog laatste uitzending van de bijna vier decennia oude bijdrage: tussen 19:32 uur en 20:28 uur.

__________
Afbeelding: Frank Zappa in actie tijdens een optreden in Noorwegen (1977).

woensdag 12 mei 2010

WDR 3-radio: Live-Konzert Denk ik an Deutschland

Muziek in afwisseling met literatuur
Op woensdagavond 12 mei biedt de Duitse regionale radiozender WDR 3 de gelegenheid om in het programma Live-Konzert te luisteren naar muziek en literatuur in afwisseling. Het thema van de gebeurtenis is Denk ich aa Deutschland. Dat zijn de eerste vier woorden van een dichtregel van Heinrich Heine (1797-1856), die in zijn geheel luidt: Denk ich an Deutschland in der Nacht, bin ich um den Schlaf gebracht [1].
Het evenement dat om 20:05 uur begint en tot 22;30 uur duurt, telt negen onderdelen: vijf muziekstukken en vier maal een tekst van Heinrich Heine daartussenin.
Een compositie van Anton von Webern (1883-1945) opent de avond: Zes Bagatellen voor strijkkwartet, opus 9. Aansluitend treedt acteur Udo Samel (geboren 1953) als spreker op met het gedicht Traumbilder I [2] uit Junge Leiden (1817-1821), opgenomen in het Buch der Lieder van Heinrich Heine (1797-1856), voor het eerst verschenen in 1827.

Driemaal Robert Schumann
 

Na het Heine-gedicht volgt opnieuw muziek voor strijkkwartet, deze keer van Robert Schumann (1810-1856): opus 41, nr. 1: 4 —, waarna Heine's Traumbilder II [2] wordt gelezen. Direct in aansluiting zalk opnieuw een fragment klinken uit een ander strijkkwartet van dezelfde componist: ious 41, nr. 1: 6.
Het zesde onderdeel an het gevarieerde cultuurprogramma via de ether bestaat uit vier gedichten:
Heimkerhr I-IV uit de bijna honderd onderdelen tellende verzameling Die Heimkehr (1823-1824). De eerste regel van het tweede gedicht van die stukken zal menigeen bekend voorkomen: "Ich weiß nicht, was soll es bedeuten."

Dan mag het Kuss-Quartett nogmaals een gedeelte van een Schumann-kwartet ten gehore brengen uit weliswaar hetzelfde opus (41, nr. 1), maar dan onderdeel 8.


Felix Mendelssohn tot slot
Voordat de avond met muziek en poézie met alweer een gedeelte uit een strijkkwartet, want een andere formatie is voor dat gebeuren niet ingepland, wordt afgesloten, maar nu uit de koker van Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809-1847) — uit het strijkkwartet nr. 4, opus 44, nr. 2 —, komt Udo Samel weer aan de beurt met Heine: uit Deutschland, ein Wintermärchen van 1844.
__________
[1] Uit Nachtgedanken, het vierentwintigste — en laatste — gedicht uit Zeitgedichte: het laatste onderdeel uit de Neue Gedichte (1844), die soms in één band worden uitgegeven met de verzameling Buch der Lieder.
[2] Zie de bijdrage op onze zustersite Tempel der Dichtkunst.
____________
Afbeeldingen
1.  Acteur Udo Samel leest gedichten van Heinrich Heine.
2. Auteur Heinrich Heine. Portrettekening uit 1829 van Franz Kugler (1808-1858).

maandag 10 mei 2010

De wortel van het kwaad — documentair tweeluik van de Humanistische Omroep op Nederland 2

God als misvatting
De Humanistische Omroep zendt in twee afleveringen het programma 
De wortel van het kwaad uit, over auteur en wetenschapper Richard Dawkins, die in deze documentaire reportage de confrontatie aangaat met gelovigen van verschillende achtergronden en dito religieuze richtingen. Daarmee hoopt hij aan te tonen dat het godsgeloof de wortel van het kwaad is, simpelweg omdat God als misvatting heerst. Die Nederlandse boektitel uit 2006 — een vertaling van Richard Dawkins' boek The God Delusion — is tevens de titel van de eerste  aflevering van het tweeluik dat op twee achtereenvolgende dinsdagen zal worden uitgezonden.

Darwin-adept
De eerste aflevering heeft een omvang van ongeveer zo'n drie kwartier, en is te zien via Nederland 2, beginnend op dinsdag 11 mei om 23:25 uur, en eindigend — althans volgens het schema — in de vroege nacht van dinsdag op woensdag 12 mei.
Daarin maakt Richard Dawkins — als onvoorwaardelijk bewonderaar van Charles Darwin — duidelijk hoe verbijsterd hij is dat de evolutieleer steeds meer wordt beschouwd als gelijkwaardig aan het — uitzonderlijk naïeve, en daardoor volstrekt ongeloofwaardige scheppingsverhaal zoals 'de ware gelovigen' het nog als gesneden koek slikken. 
Richard Dawkins maakt zich — begrijpelijkerwijs en terecht — boos over de, onder veel meer, onrechtvaardige, rancuneuze en racistische God van het Oude Testament tegenover de volkomen dwaze — en op z'n zachtst gezegd totaal wereldvreemde — leer der verzoening in het tweede deel van de oudste anthologie der westerse wereld, bekend bij velen — vooral bij exegeten, gelovigen en literatuurhistorici — als de Gantsche Heilige Schrift: Biblia [1].

Geen empathie
In een artikel als voor beschouwing op de film — verschenen in de VPRO-Gids van de thans lopendeweek — schrijft Sietse Meijer dat Dawkins voornamelijk voor eigen parochie preekt, en daarnaast niet echt moeite doet om een verklaring te vinden voor de — ook heden ten dage nog altijd onstuitbare hang naar religie.
Sietse Meijer besluit zijn betoog met de bewering — c.q. vaststelling — dat Richard Dawkins zich moeilijk kan inleven in degenen voor wie religie "een diepere betekeni heeft, troost biedt of om een andere reden belangrijk is." Als laatste zin staat daar: "Hij begrijpt er helemaal niets van."
Dat zal miljoenen mensen eender vergaan in de gebieden waar Dwkins' boek — al dan niet in vertaling — beschikbaar is. Dat niet begrijpen hoeft overigens niet per definitie te betekenen dat men er ook geen begrip voor heeft.

Evolutie-boek
Verleden jaar is er opnieuw een boek van Richard Dawkins verschenen, ditmaal met een inhoud die minder gaat over de God die hij als misvatting beschouwt, maar met een omvangrijke tekst waarin hij een Bewijs voor evolutie aandraagt. Het boek draagt dan ook die ondertitel, met daarboven Het grootste spektakel ter wereld. Daarin biedt Dawkins een verhandeling waarmee hij de wereld duidelijk wil maken dat de evolutieleer boven elke twijfel is verheven, en dat alle andere theorieën over ontstaan en ontwikkeling van mensen, dieren en planten als dwaalwegen kunnen — ja moeten — worden beschouwd.
Dawkins' grootste verdienste ligt beslist in de intelligente, stilistisch hoogstaande en tegelijkertijd zeer leesbare inhoud van de teksten die hij heeft geproduceerd. Hulde daarvoor.
__________
[1] Biblia is het meervoud van het Griekse woord biblion (βιβλιον), dat langzamerhand tot Bijbel (Bi-jbel, waarin de J ter versterking van de I bestond en dus als Bibel werd uitgesproken, hetgeen onder meer Groningers, Friezen en Duitsers doen).
____________
Afbeeldingen
1. Voorplat van de Nederlandse editie van God als misvatting, waarvan inmiddels een goedkope versie in paperback is verschenen.
2. Auteur en wetenschapper Richard Dawkins.
3. Voorzijde van de grote paperback met Dawkins' bewijs voor evolutie: Het grootste spektakel ter wereld.

woensdag 5 mei 2010

Teleac-Labyrint over Vlees van de toekomst

In het populair-wetenschappelijke televisieprogramma Labyrint dat door Teleac in samenwerking met de VPRO via Nederland 2 wordt uitgezonden, zal in de aflevering van woensdag 5 mei opnieuw een kwestie aan de orde worden gesteld die elders niet worden behandeld. Tevens onderscheidt Labyrint zich doordat het kijkers kan verrassen, nieuwe of gewijzigde inzichten voorstelt, en daarmee heel wat stof tot nadenken biedt.
Op deze woensdag wordt Labyrint uitgezonden tussen 20:50 uur en 21:30 uur. Het thema is deze keer Vlees van de toekomst. Door middel van deze aflevering wordt aandacht besteed aan het kweken van vlees zonder dat daarvoor dieren benodigd zijn. Dat zou, in tal van opzichten, een hele vooruitgang binnen de beschaving kunnen zijn.

maandag 3 mei 2010