Boeken-tips december: visies op Nederland (1)

Nu het er met het fenomeen boekhandel niet bepaald goed voor staat ─ hetgeen overigens niet alleen voor ons land, België en Duitsland het geval is, maar veeleer wereldwijd ─, is het de hoogste tijd dat wij u, onder meer op deze site, enkele cadeau-tips aan de hand doen voor de decembermaand, als u tot degenen behoort die deze periode van het jaar als een tijd voor geschenken beschouwen, ook al is het eventueel voor uzelf.
Daarbij denken wij, altijd al, in eerste instantie aan boeken. Zeker zolang men nog de keuze heeft uit een ruim aanbod aan nieuw verschenen boeken, is het nu nog mogelijk, aangezien in ijltempo de ene boekhandel na de andere sluit, en dat geldt tevens voor antiquariaten. Uiteindelijk ─ en dat is op relatief korte termijn ─ zullen er slechts enkele grote zaken overblijven, die qua antiquarische en tweedehands boeken een groot aanbod zullen houden, maar qua nieuws zal de keuze zeer beperkt raken.
Twee specifiek Nederlandse kwesties in de vorm van documentaties hebben de laatste weken mijn aandacht getrokken en met die twee boeken wil ik de lezers in deze bijdrage confronteren. Het eerste is alweer een herdruk van een eerder dit jaar uitgekomen boek met impressies van Nederland in een alternatieve atlas, het tweede is dezer dagen voor het eerst verschenen. Toevalligerwijs ─ maar men zou dat, afhankelijk van de invalshoek, ook wel opzettelijk kunnen noemen ─ zijn beide documentaties door dezelfde uitgeverij op de markt gebracht: Nieuw Amsterdam. Die alternatieve atlas vindt u hieronder, het boek over ons land en zijn bewoners komt in aflevering 2.

Jan Rothuizen: De zachte atlas van Nederland
Een alternatieve ─ zeg maar gerust: zeer alternatieve ─ atlas van Nederland is van de hand van beeldend kunstenaar Jan Rothuizen (geb. 1968). De inhoud van het boek vormt de getekende neerslag van een uitgebreide wandeling door Nederland, waarbij hij alles, wat hij zag, heeft genoteerd, evenals hetgeen hij heeft ondergaan, en de denkprocessen die daarvan het gevolg waren. Uiteindelijk is daarvan een en ander, ook letterlijk, in kaart gebracht. Dat humor daarbij van grote betekenis is (geweest), blijkt uit het resultaat; een dergelijke visie kan geen kwaad, ook al betreft het een overval op een juwelierszaak of de inzet van een traumahelikopter, waarbij de maker van het latere boek in gesprek was met de piloot.
De diverse beelden, die Jan Rothuizen op zijn netvlies had, heeft hij, per thema, over twee pagina's van zijn boek uitgespreid; inderdaad: op atlas-formaat.
Het gaat bij de inhoud consequent om de uitbeelding van maatschappelijk relevante toestanden en gebeurtenissen; anders gezegd: het zijn plattegronden van een cultuur in een letterlijk en figuurlijk breed spectrum.
Dat wordt onder meer waargemaakt in een bezoek aan een negentigjarige vrouw die nog zelfstandig woont, en in hetgeen de auteur heeft ontdekt tijdens een rondgang door het internationaal vermaarde woonwarenhuis uit Zweden: dat over ongeveer vier decennia meer dan veertig procent van Neerlands bevolking alleenwonend zal zijn. (De vraag is of die cijfers zeer recent zijn of dat deze stammen uit een tijd van voor de financiële crisis van 2008.)
Het boek is overzichtelijk ingedeeld naar thema's. In een register is elke plaats (topografisch en overdrachtelijk) en elk voorwerp terug te vinden.

Laatste tekening, deze keer op één pagina, in de
Zachte atlas van Nederland, door Jan Rothuizen.

De auteur heeft het boek opgedragen aan zijn vader, William Rothuizen, die hem heeft leren kijken. Die vader wist inderdaad waar hij zijn oog op liet vallen, zoals een schitterende Rolls Royce, waarin hij medio jaren zeventig van de vorige eeuw reed.
__________
Jan Rothuizen: De zachte atlas van Nederland. 128 pagina's op het formaat 23 x 32 cm, voorzien van flappen. Ontwerp van Roosje Klap. Nieuw Amsterdam Uitgevers, Amsterdam, 2011 (zesde druk). ISBN 978 90 468 1114 6. Prijs € 19,95.