Der Rauch der Träume — Paul Parin en zijn vele aspecten gedurende de twintigste eeuw — èn nu

Jonge geest in oud lichaam
In de nacht van zondag 6 op maandag 7 januari toont de Frans-Duitse cultuurzender Arte tussen 00:45 uur en 01:45 uur de documentaire, die Mischa Popp en Thomas Bergmann [1] in 2007 voor het ZDF hebben gedraaid over de thans 91-jarige Paul Parin, die — na een bewogen, arbeidzaam en zeer veelzijdig leven in allerlei functies, beroepen en hoedanigheden — in zijn huis aan de Zürcher See woont als ware zijn huis een soort spelonk. Daar heeft hij zich, inmiddels bijna blind teruggetrokken met zijn dromen, zijn fantasieën en vooral zijn herinneringen, en tijdens zijn mijmeringen en overdenkingen rookt hij als een — zeker in het kader van de vele, terechte, anti-rook campagnes — ketterse schoorsteen. Kortom, de man vertoont een aanstekelijke levendigheid.

Geen biografie
De documentaire is niet bedoeld als biografie, wel als portret van een man die door zijn bijzonder opvattingen en gedragingen, zijn uitermate laterale denken en doen, en niet in de laatste plaats door zijn manier van dwarsliggen in ieder geval twee generaties jongeren nadrukkelijk heeft beïnvloed.
Paul Parin werd in 1916 geboren en is opgegroeid als zoon van een landheer. Hij studeerde medicijnen in het Oostenrijkse Graz, vervolgens in Zagreb, en vanaf 1938 in Zürich. Hij is in 1943 gepromoveerd. In de jaren 1944/45 was hij vrijwillig werkzaam als arts in het Joegoslavische partisanenleger.
Na de oorlog vestigde hij zich opnieuw in Zürich, waar hij neurologie en Freudiaanse psychoanalyse ging studeren. Vanaf 1939 leefde hij al samen met de analytica Goldy Matthèy. Samen met haar en Fritz Morgenthaler heeft hij zes onderzoeksreizen naar Afrika gemaakt, en samen hebben ze twee ethno-psychoanalytische boeken geschreven onder de zeer gedenkwaardige titels Die Weißen denken zuviel en Fürchte deinen Nächsten wie dich selbst. Daarnaast staan er zeker nog vijftig publicaties op zijn naam. Eén daarvan vond ik nu bijna een jaar geleden in een stapel afgeschreven bij een antiquariaat, en zo kreeg ik het, in vrijwel ingeschonden staat, voor de somma van vijftig cent: Untrügliche Zeichen von Veränderung — Jahre in Slowenien. Het is het eerste prozaboek dat Paul Parin, in 1980, heeft gepubliceerd na zoveel wetenschappelijke teksten.

Menselijk document
Zoals gezegd: die film is geen documentaire, maar schetst een beeld van Parins huidige leven dat nog altijd vol vuur en avontuur is en waarover hij graag vertelt. Legendarisch zijn de vroegere eetpartijen, de discussies met vrienden en vriendinnen. De documentairemakers hebben geen monument voor Paul Parin willen oprichten, maar een beeld schetsen van en lang en vervuld leven, waarin het Prinzip Hoffnung een doorslaggevende rol heeft gespeeld. Paul Parin is een zeer gedenkwaardige figuur die niet alleen decennia lang indrukwekkend is geweest door zijn werk in de diverse aspecten, maar ook vandaag de dag nog groot respect afdwingt.
De film wordt herhaald in de nacht van zaterdag 12 op zondag 13 januari tussen 05:00 uur en 06:00 uur.
__________
[1] Mischa Popp en Thomas Bergmann werken al zo'n twintig jaar samen en hebben in die periode tal van documentaires gedraaid, waarvoor ze met diverse prijzen zijn onderscheiden.
___________
Afbeeldingen
1. Paul Parin (Foto: Jörg Jeshel / ZDF).
2. Paul Parin een drie decennia geleden.
3. Voorzijde van het stofomslag van Parins eerste prozawerk (1980).